Rineke Dijkinga: ‘Gezond eten hoeft geen hogere wiskunde te zijn’

Ieder uur krijgen vijf Nederlanders de diagnose dementie. Ondertussen kampt  25 procent van de Nederlandse kinderen nú al met verlies van gezondheid. ‘Met goede voeding en een gezonde leefstijl is een hoop ellende te voorkomen’, weet orthomoleculair therapeut Rineke Dijkinga (57). Vandaag verschijnt haar nieuwe boek ‘Je brein vitaal – met elke hap een gezonde stap.’ Een interview.

Waarom dit nieuwe boek?

Rineke Dijkinga: ‘Heel vaak hoor of lees ik iets waarvan ik denk: ‘Dit kan toch niet waar zijn!? ‘Zoals dat er elke dag vijf mensen de diagnose dementie krijgen. Dat 70 procent van het eten dat kinderen voorgeschoteld krijgen niet voldoet aan voorwaarden voor gezonde voeding. Vervolgens zegt een psycholoog in een interview in de krant dat het ‘helemaal niet erg is als kinderen een keer met chips ontbijten, want dat kinderbrein is nog sterk.’ Dan denk ik: sterk? Een brein van een jong kind is volop in ontwikkeling en heeft juist behoefte aan goede voeding. De basis voor eetproblemen, overgewicht en diabetes wordt vaak al in de jonge jaren gelegd. Maar wat lees ik in 2019: 25 procent van de kinderen heeft chronische klachten. Een groot deel daarvan heeft te maken met angsten, depressie en ADHD/ADD.’

Deze mix van gevoelens van verbazing en bezorgdheid gaf de aanzet voor het boek. Maar ook omdat de orthomoleculair natuurgeneeskundige zelf graag creatief is in de keuken met voeding die het seizoen biedt. Bovendien weet ze dat mensen behoefte hebben aan gedegen informatie over (h)eerlijk eten. Het bedankbriefje achter in haar boek is daar een mooie uiting van: ‘Je boeken zijn levensveranderend voor mij en daarmee voor mijn gezin.’ Was getekend: een uitgeputte leerkracht uit Amersfoort die na een aantal maanden ‘anders eten’ haar energie terug krijgt en ‘weer de goede kant op gaat’.

Stap voor stap

‘Onlangs belde een meneer die mee had gedaan aan de wandellezing. Hij was twintig kilo afgevallen, nadat hij anders was gaan eten, sinds hij begreep dat zijn probleem een verstoorde darmwerking was. Stap voor stap ruilde hij ongezonde gewoonten in en kreeg gezondere darmen. Ook heeft hij hierdoor, volgens de nieuwste inzichten over de darm-hersenverbinding, een verminderd risico op chronische ontstekingen, minder oxidatieve stress en gaan zijn breincellen beter functioneren’, vertelt Dijkinga.

Rineke Dijkinga schoolde zich als dertiger om tot orthomoleculair therapeut (lees hier een interview in Uitzicht over haar levensloop en missie). Omdat tijdens consulten vaak de tijd tekort schoot om mensen diepgaand te informeren over voeding, startte ze met lezingen die de basis vormden voor de eerste boeken getiteld ‘Weten van heerlijk eten’. Het nieuwe boek is voor zover mogelijk het meest compleet, benadrukt ze, door de samenhang tussen darmgezondheid, onze planeet, onze bodem en ons voedsel.

Wat heeft die samenhang met ons brein te maken?

‘Het is noodzakelijk om steeds opnieuw de relatie tussen voeding, darmen en bodem te benadrukken. Dat is waar het om gaat. Een mens is onderdeel van de natuur. Klachten van het brein, ook bij kinderen, nemen steeds grotere vormen aan. Verwacht wordt dat rond 2030 aandoeningen van ons brein onze grootste ziektelast zullen zijn. Op dit moment komen er vijf dementiepatiënten per uur bij in Nederland en is dementie sinds 2015 de snelst groeiende doodsoorzaak. De ontwikkeling van dementie begint soms dertig tot veertig jaar voor de klachten ervan zich openbaren. Veel winst lijkt daarom te behalen door zo jong mogelijk te beginnen. Het goede nieuws is overigens dat ook op oudere leeftijd ons brein nog zeer ‘plastisch’ kan zijn, mits we een gezonde voeding en leefstijl aanhouden. Zo kan het ook als we ouder zijn nieuwe verbindingen tussen neuronen aanmaken. En dan blijven we zo lang mogelijk jong van geest.’

Je gaat in het boek ook in op het belang van voeding bij mentale klachten, zoals depressie. Wat is daarover bekend?

‘Het is bekend dat depressie ook gerelateerd is aan het gemiddelde Westerse voedingspatroon. Dat dieet is rijk aan calorieën, maar arm aan nutriënten met voedingstekorten zoals omega-3, zink, vitamine D, en B, een ontregelde hormoonbalans, chronische ontsteking, overgewicht en een disbalans in darmbacteriën tot gevolg. Vast staat dat gezonde darmen – met gezonde darmslijmvliezen en een optimale aanmaak van korte keten vetzuren – belangrijk zijn om de kans op ontstekingen en daardoor depressies te verminderen. We weten dat antidepressiva bij zo’n 60 tot 70 procent van de mensen niet helpen. Dan zou ik zeggen: je hebt niks te verliezen. Zet je kaarten op voeding en leefstijl en eet ook nog eens superlekker!’

Voorin het boek staat een van je vaders lijfspreuken: ‘Elk mout zien aigen kop volgen. Wat doe je aanders met n aigen kop, als je een aanders zienent volgen.’ Wat betekent deze spreuk voor je?

‘Mijn vader vond altijd dat je zelf kritisch moet blijven nadenken. Waarom zou je anders een ‘eigen kop’ hebben gekregen als je toch die van een ander volgt? Die oproep doe ik ook in dit boek: blijf je eigen logische verstand gebruiken. Het boek biedt je kennis en informatie over wetenschappelijke bevindingen waar consensus over bestaat als het gaat om onze breinvitaliteit. Ook tref je er bevindingen in aan waarover geen consensus bestaat. En kennis waarvan we al duizenden jaren gebruikmaken, maar die niet wetenschappelijk bewezen is. Iedereen mag ‘zijn eigen kop’ daarin volgen.’

Troostvoeding en ‘wattengevoel’ in je brein

Deel I bestaat uit een stappenplan en informatie over hoe je de inhoud van je keukenkastjes kunt aanpassen. Vanaf pagina 35 tot 277 volgt een afwisseling van recepten en informatie over de voedingswaarde. Zo zoomt ze in op bijvoorbeeld ontstekingsremmende voeding, het belang van een stabiele bloedglucosespiegel en een optimale verhouding tussen omega-3 en omega-6 vetzuren. Deel II is een verdiepend deel, hierin gaat de auteur via negen pijlers dieper in op de waarde van voeding voor onze gezondheid.

En natuurlijk is het boek ook weer vol leuke weetjes, zoals:  ‘Met slechts 20 tot 30 minuten in de natuur zijn (met of zonder beweging maakt niet eens uit) verlaag je de hoeveelheid stresshormonen aanzienlijk. Daar kan geen troostvoeding tegenop.’ Of: Slechts een paar procent te weinig vocht kan al leiden tot een ‘wattengevoel’ in je brein. Dat zorgt voor minder energie, minder aandacht en minder cognitief vermogen, wisselende stemmingen en hoofdpijn.’ Of: ‘Voor een gezonde spijsvertering wordt meer dan 350 gram ontlasting per dag als ideaal gezien, zeker als het gaat om het risico op laaggradige ontstekingen te verlagen. Aanzienlijk meer groente eten (zeker 400 tot 500 gram per dag) is echt de basis.’

Je nieuwe boek ging met honderden tegelijk over de digitale toonbank, terwijl er nog geen inkijkexemplaar beschikbaar was. Hoe verklaar je jouw succes?

‘Wat mensen tegen me zeggen is dat het verhaal aansluit bij ieders boerenverstand. Als je erover nadenkt, snapt iedereen wel dat de manier waarop we ons voedsel- en landbouwsysteem hebben ingericht niet ideaal is voor mens en natuur. Vorige week werd bekend dat we 85 procent van onze biodiversiteit kwijt zijn geraakt en het dramatisch gesteld is met de bestuivers die voor ons voedsel moeten zorgen. Ook het verhaal over bijvoorbeeld kunstmest en bestrijdingsmiddelen en verlies van voedingswaarde is goed uit te leggen: Door bijvoorbeeld  kunstmestgebruik teel je voedsel met hoog stikstof, kalium en fosfor ten koste van bijvoorbeeld magnesium, maar ook vooral sporenelementen als selenium, zink, silicium enzovoort. De balans raakt verstoord. Dat heeft gevolgen voor je ontgiftingssysteem, omdat de aanmaak van antioxidant-enzymen door je lever juist die diversiteit aan mineralen en sporenelementen hard nodig heeft. Zeker in deze tijd waar de oxidatieve stress groot is. Als je dat uitlegt, dan snappen mensen dat en gaan ze aan de slag. Bovendien heb ik denk ik een smaak die vrij algemeen is waardoor zeer veel mensen het lekker vinden en ze hun gezonde voedingspatroon ook makkelijker volhouden.’

In je boek staan muffins met brandnetel en een onkruidpesto. Je pleit ook voor meer gebruik van onkruid in het menu. Waarom?

‘Onkruiden in je dieet leveren je een shot aan beschermende stoffen, zoals polyfenolen op. In het wild geplukte kruiden kunnen tot wel twaalf keer meer van deze stoffen bevatten dan bijvoorbeeld blauwe bessen of rode wijnen die er zo bekend om staan. Bovendien komen ze vaak van ongerepte bodem: een wereld van verschil qua vitaliteit en voedingswaarde. Deze polyfenolen beïnvloeden allerlei gezondheidsaspecten. Ze kunnen bijvoorbeeld een beschermende rol hebben voor je darmen, de bodem van je gezondheid.  Bovendien moeten deze polyfenolen in veel gevallen door een gezonde darm in de ‘werkzame antioxidant’ worden omgezet.’

Met elke hap een gezonde stap. Wat bedoel je daarmee?

‘Dat iedere hap kan bijdragen aan meer gezondheid voor jezelf en de aarde. Maar ook dat je het – als je er net mee begint – in stappen mag doen. De man met wie ik vanochtend belde, ging anders eten voor gezondere darmen. Daarmee stabiliseerde zijn bloedsuikerspiegel en viel hij af, terwijl hij gezond en superlekker eet. Als je merkt dat je weer makkelijk naar het toilet kan, je bloeddruk zakt, beter slaapt en je meer energie hebt, geeft het moed om door te gaan. En dan wordt het steeds gemakkelijker. Als mensen erin slagen, ontstaat een sneeuwbaleffect, doordat ze het aan anderen vertellen. Iedere dag komen er nieuwe ambassadeurs van gezondheid bij. Ik hoop dat het boek bij elke lezer een zaadje plant en dat veel mensen er van kunnen oogsten. Dan profiteert de aarde daar onmiddellijk van mee.’

Bron: nieuwsbrief MMV, Moermanstichting. 25-01-2021.